تب طوطی یا بیماری پسیتاکوز در پرندگان و خطرات آن

پسیتاکوزیس چیست؟

پسیتاکوز یا تب طوطی نام یک بیماری با شیوع پایین است که معمولاً از پرندگان به انسان منتقل می‌شود. این بیماری توسط یک باکتری به نام Chlamydia psittaci ایجاد می‌شود.

پسیتاکوزیس نوعی عفونت ریه است که توسط باکتری Chlamydia psittaci ایجاد می‌شود. ناقلین این باکتری عمدتاً پرندگان خانواده طوطی سانان از جمله طوطی ماکائو، مرغ عشق، عروس هلندی و ...  هستند.

به غیر از طوطی سانان سایر پرندگانی که ممکن است ناقل این باکتری باشند عبارتند از قناری، طیور خانگی و کبوتر. هر دو گونه وحشی و اهلی می‌توانند حامل این باکتری باشند و گاهی برخی از پرندگان آلوده هیچ نشانه‌ای از بیماری را نشان نمی‌دهند. این بیماری در میانه عامه "تب طوطی" نامیده می‌شود.

انسان‌ها معمولاً با استنشاق باکتری‌هایی که روی پرها، در ترشحات و مدفوع طیور هستند به این بیماری از مبتلا می‌شوند. همچنین انتقال از انسان به انسان در این بیماری بسیار نادر است.

ابتلا به پسیتاکوز می‌تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. برخی از افراد ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند. افراد مسن معمولاً واکنش‌های شدیدتری را به نسبت جوان‌ترها به این بیماری نشان می‌دهند. اگر پسیاکوزیس درمان نشود در نهایت می‌تواند منجر به التهاب مغز و یا قلب شود.

علائم ابتلا به تب طوطی در پرندگان

از علائم ابتلا به تب طوطی در پرنده‌ها، می‌توان به ژولیدگی پرها، کاهش دمای بدن، لرزش، سستی، تغییر رنگ رسوب سفید رنگ اورات در فضله (مدفوع) به سمت زرد و یا سبز، فضله آهکی، علائم تنفسی شامل ترشحات چشم و بینی عطسه و سرفه و تنفس صدا دار و مرگ گاهی ناشی از پارگی کبد طی 8 الی 14 روز بعد از تایید ابتلا.

علائم ابتلا به تب طوطی در انسان

فاصله زمانی بین قرار گرفتن انسان در معرض باکتری و بروز علائم (دوره کمون) از حدود پنج روز تا 4 هفته متغیر است، اما معمولاً طی 10 روز بروز پیدا می‌کند.

افراد مبتلا به تب طوطی یا پسیتاکوز اغلب نشانه های زیر را بروز می‌دهند:

1. سردرد.
2. تب.
3. لرز.
4. ضعف.
5. دردهای عضلانی.
6. سرفه خشک.
7. درد قفسه سینه.
8. قطع تنفس.
9. در موارد شدید، پنومونی ایجاد می شود.
10.  عوارض نادر تب طوطی که ممکن است در صورت عدم اقدامات درمانی رخ دهد شامل آنسفالیت (التهاب مغز) یا میوکاردیت (التهاب عضله قلب) است.

انتشار و سرایت بیماری تب طوطی چگونه است؟

عفونت در انسان‌ها معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری از طریق استنشاق وارد بدن شود، عامل بیماری معمولاً از طریق فضولات خشک شده، انتشار از طریق مخاطات گوارشی یا تنفسی و پر پرندگان آلوده به باکتری در محیط منتشر می‌شود. افراد همچنین از طریق تماس دهان به منقار (بوسیدن) پرندگان یا دست زدن به پرها یا ارگان های آلوده پرندگان، به این بیماری مبتلا شوند.

پسیتاکوزیس می‌تواند از فردی به فرد دیگر یا از حیوانات دیگر (غیرپرندگان) به انسان سرایت کند، اما این اتفاق بسیار نادر است.

همه پرندگان مستعد ابتلا به عفونت هستند، اما پرندگان خانگی (به عنوان مثال: طوطی‌ سانان) بیشتر در انتقال عفونت به انسان نقش دارند. موارد ابتلای انسانی مرتبط با گله‌های طیور تجاری در استرالیا بوده که البته بسیار نادر است و فقط در بین کارگران مرغداری رخ داده است.

نکته‌ی مهمی که باعث شیوع بیشتر پسیتاکوزیس می‌شود وجود فضولات خشک شده در محیط‌های باز است که این فضولات در فصول چمن زنی توسط تیغه‌های دستگاه چمن زن خرد و آسیاب شده و ذراتشان در هوا پخش می‌شوند که در صورت استنشاق این ذرات باعث بروز بیماری می‌شود.

چه افرادی ریسک ابتلای بالاتری دارند؟

صاحبان و یا پرورش دهندگان پرندگان، کارکنان فروشگاه های حیوانات خانگی به خصوص پرندگان و افرادی که به واسطه‌ی شغلشان در معرض عامل بیماری زا قرار می‌گیرند مانند کارمندان کارخانه‌های کشتار و فرآوری طیور، دامپزشکان، تکنسین‌های دامپزشکی، کارگران آزمایشگاه، کارگران در ایستگاه های قرنطینه پرندگان، تاکسیدرمیست‌ها، کشاورزان و ...

پیشگیری از شیوع پسیتاکوزیس

ابتدا باید پرنده بیمار شناسایی شود پرندگان بیمار ممکن است بدون علائم باشند اما حامل و ناقل عفونت باشند:

1. اسهال.
2. ضعف.
3. پرهای ژولیده.
4. کاهش اشتها.
5. آبریزش از چشم یا بینی.

اگر به علائم شک دارید، دامپزشک باید پرنده شما را معاینه کند. خوشبختانه با اقدام به موقع پرندگان آلوده در بسیاری از موارد به درمان پاسخ می‌دهند، اما نکته‌ی مهم در اینجا رعایت اصول قرنطینه ی پرنده بیمار، ضدعفونی کردن قفس و رسیدگی دارویی به پرنده‌ی بیمار است.

برای ضد عفونی کردن قفس از ترکیبات زیر می‌توانید استفاده کنید:

1. ترکیبات آمونیوم چهارتایی مانند بنزالکونیوم کلرید.
2. پراکسید هیدروژن 3 درصد.
3. محلول های ید الکلی.
4. اتانول 70 درصد.
5. هیپوکلریت سدیم با رقت یک به صد نیز میتواند مؤثر باشد.

از آنجایی که بسیاری از ضدعفونی ‌کننده‌ها محرک تنفسی هستند باید در مکان‌هایی با تهویه مناسب استفاده شوند.

سایر نکات ایمنی در خصوص جلوگیری از ابتلا و شیوع پسیتاکوزیس

همچنین همواره به خاطر داشته باشید که پرندگان می توانند ناقل باشند بدون اینکه علائم بیماری را نشان دهند، تشخیص اینکه آیا پرنده آلوده است یا خیر، دشوار است، بنابراین برای ایمن بودن از این بیماری نکات زیر را رعایت کنید:

• پرندگان را فقط از فروشگاه حیوانات خانگی یا پرورش دهنده های مجاز و مطمئن خریداری کنید.
• قبل و بعد از دست زدن به پرندگان خانگی دست های خود را با آب و صابون به مدت 10 ثانیه بشویید.
• از بوسیدن پرندگان خانگی خودداری کنید (تماس دهان به منقار).
• قفس پرندگان را دائما تمیز نگه دارید و حداکثر به صورت هفتگی آن را ضدعفونی کنید.
• اجازه ندهید مدفوع در قفس جمع شود، خشک شود یا در هوا پخش شود.
• قبل از استحمام یا دست زدن به پرنده در صورتی که به وجود بیماری مشکوک هستید، یک ماسک تنفسی و دستکش بپوشید و فضولات یا قفس پرندگان را مقداری مرطوب کنید.
• پس از تمیز کردن قفس دست‌های خود را بشویید و ضدعفونی کنید.
• پرندگان بیمار را در اسرع وقت نزد دامپزشک ببرید.

کلام‌پایانی

بیماری تب طوطی (پسیتاکوزیس) یک بیماری زئونوز است که ممکن است بسیار کم نام آن را شنیده باشیم.

این درگیری باکتریایی چه در پرندگان و چه در انسان‌ها، قابل پیشگیری، کنترل و درمان است. البته درمان پذیر بودن این بیماری منوط به تشخیص سریع بیماری، استفاده از درمان‌های دارویی به طور صحیح و رعایت اصول قرنطینه است.

در آخر در صورت وجود هرگونه سؤال از بخش دامپزشک آنلاین و یا مشاوره تلفنی دامپزشکی با کارشناسان آی پت در ارتباط باشید.