زخم قرنیه در گربه ها (Corneal Ulcer) - تشخیص و درمان

قرنیه غشای شفاف و درخشانی است که سطح کره چشم را می‌سازد. قرنیه را به شکل یک پنجره شفاف تصور کنید. برای درک زخم قرنیه، ابتدا باید بدانید که قرنیه از چه اجزایی تشکیل می‌شود. در قرنیه سه لایه وجود دارد که همه آنها سلول‌های پوستی بسیار اختصاصی‌ایی هستند.

بیرونی‌ترین لایه اپیتلیوم است که یک لایه بسیار نازک از سلول‌ها (معمولاً 5-6 ردیف ضخامت) است. در زیر اپیتلیوم استروما قرار دارد که لایه اصلی حمایت کننده قرنیه است و عمیق‌ترین لایه غشای  Descemet (دسمه) است.

فرسایش چند لایه خارجی اپیتلیوم قرنیه، فرسایش قرنیه یا ساییدگی قرنیه نامیده می‌شود. زخم قرنیه یک فرسایش عمیق‌تر از اپیتلیوم به سمت استروما است.

در زخم قرنیه، مایعات از طریق اشک به داخل استروما جذب می‌شوند و ظاهری کدر به چشم می‌دهد. اگر زخم از استروما به عمیق‌ترین سطح غشای قرنیه یعنی دسمه برود، دسمتوسل تشکیل می‌شود. دسمتوسل یک بیماری بسیار جدی است.

اگر غشای دسمه پاره شود، مایع داخل کره چشم به بیرون نشت می‌کند، چشم فرو می‌ریزد و صدمات جبران ناپذیری رخ می‌دهد. 

چه چیزی باعث ایجاد زخم قرنیه در گربه می‌شود؟

دلایل متعددی برای زخم قرنیه در گربه‌ها وجود دارد. شایع‌ترین علت تروما است. زخم ممکن است ناشی از ضربه‌های جسمی تیز باشد، مانند مالیدن چشم گربه به سطح ناهموار، یا به دلیل پارگی، مانند خراش پنجه گربه یا تماس با یک جسم تیز مانند خار.

دومین علت شایع سوختگی شیمیایی قرنیه است. این موضوع ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که شامپوهای تحریک کننده، مایعات سمی، مواد شیمیایی یا گرد و غبار وارد چشم شوند. از دیگر علل زخم قرنیه می‌توان به عفونت‌های باکتریایی، عفونت‌های ویروسی و سایر بیماری‌ها اشاره کرد. نمونه‌هایی از بیماری‌های دیگر عبارتند از:

• دیستروفی اپیتلیال که در گربه‌ها نادر است.
• دیستروفی استرومایی مانکس - ادم قرنیه و ناهنجاری‌های جدی چشم منجر به این بیماری می‌شود که اعتقاد بر این است که در گربه‌های مانکس ارثی است.
• خشک شدن قرنیه به دلیل کاهش تولید اشک به نام کراتوکونژونکتیویت سیکا (KCS) که در گربه‌ها نادر است.
• بیماری‌های غدد درون ریز مانند دیابت شیرین و بیماری کوشینگ (هیپرآدرنوکورتیکیسم).

علائم بالینی زخم قرنیه در گربه چیست؟

زخم قرنیه بسیار دردناک است. در پاسخ به این درد شدید، بیشتر گربه‌ها چشم آسیب دیده را با پنجه یا روی فرش یا مبلمان می‌مالند. برای محافظت از چشم، چشمک می‌زنند، سریع پلک می‌زنند یا پلک‌ها را محکم بسته نگه می‌دارند. گاهی ترشحاتی در گوشه چشم جمع می‌شود یا از صورت سرازیر می‌شود.

چگونه زخم قرنیه در گربه تشخیص داده می‌شود؟

خراش‌های سطحی قرنیه معمولاً بدون کمک تجهیزات خاص قابل مشاهده نیستند. زخم قرنیه معمولاً با استفاده از رنگ فلورسین تشخیص داده می‌شود. قطره‌ای از این رنگ نارنجی رنگ روی قرنیه قرار می‌گیرد. رنگ به نواحی زخمی می‌چسبد و سبز می‌شود.

زخم‌های بزرگ به راحتی دیده می‌شوند، در حالی که زخم‌های ریز ممکن است با استفاده از چراغ‌ها و فیلترهای مخصوص چشم یافت شوند.

این ابتدایی‌ترین آزمایش انجام شده است و در صورتی که زخم بسیار سطحی باشد، ممکن است تنها آزمایش مورد نیاز باشد. اگر زخم مزمن یا بسیار عمیق باشد، نمونه‌هایی برای کشت و مطالعه سلولی قبل از استفاده از هر داروی دیگری گرفته می‌شود.

چگونه زخم قرنیه در گربه درمان می‌شود؟

شکل درمان مورد استفاده بستگی به وجود سایش قرنیه، زخم قرنیه یا دسمتوسل دارد.

خراشیدگی قرنیه معمولاً در عرض سه تا پنج روز بهبود می‌یابد. دارو برای جلوگیری از عفونت‌های باکتریایی (قطره یا پماد آنتی بیوتیک چشمی) و برای تسکین اسپاسم یا درد (معمولاً قطره یا پماد آتروپین چشمی) استفاده می‌شود. قطره های آنتی بیوتیک فقط برای مدت کوتاهی (چند ساعت) مؤثر هستند، بنابراین باید به طور مکرر استفاده شوند.

پمادها کمی بیشتر دوام می‌آورند، اما همچنان نیاز به استفاده هر چند ساعت یکبار دارند. برای بهترین نتیجه، آنتی بیوتیک باید هر چهار تا شش ساعت استفاده شود. از طرف دیگر، اثرات آتروپین چندین ساعت طول می کشد، بنابراین این دارو فقط هر دوازده تا چهل و هشت ساعت استفاده می‌شود.

اگر زخم عمیق قرنیه یا دسمتوسل وجود داشته باشد، باید اقدامات لازم برای محافظت از چشم و بهبودی آن انجام شود. از آنجایی که گربه‌ها قلاده الیزابت را به خوبی نمی‌پوشند، ممکن است برای محافظت از آسیب و امکان بهبودی طبیعی نیاز به جراحی باشد. اغلب، جراح پلک سوم را روی زخم بخیه می‌زند یا پلک‌ها را برای چند روز به هم بخیه می‌زند.

در برخی موارد، سلول‌های مرده یا در حال مرگ ممکن است در امتداد لبه‌های زخم جمع شوند و از بهبود طبیعی جلوگیری کنند. اگر این اتفاق بیفتد، دبریدمان جراحی و یا کراتکتومی شبکه‌ای (برداشتن بافت مرده و در حال مرگ از قرنیه) ضروری است تا بهبودی رخ دهد. دامپزشک شما مناسب‌ترین روش جراحی یا ترکیبی از تکنیک‌ها را برای گربه شما انتخاب می‌کند.

آیا سایش قرنیه می‌تواند به زخم یا دسمتوسل تبدیل شود؟

بله. دامپزشکان اغلب آنتی بیوتیک‌های موضعی وسیع الطیف را برای خراش‌های ساده قرنیه یا زخم‌های سطحی تجویز می‌کنند. با وجود این درمان، فرسایش یا زخم گاهی می‌تواند ادامه یابد یا بدتر شود. از آنجایی که ممکن است این اتفاق بیفتد و منجر به از دست دادن دائمی بینایی شود، گربه شما باید پس از دو تا سه روز درمان مجدداً معاینه شود تا مطمئن شوید که روند بهبودی به درستی پیش می‌رود.

اگر بهبودی به طور طبیعی پیشرفت نکند یا اگر عارضه‌ای ایجاد شود، دامپزشک شما درمان‌های اضافی یا جراحی را توصیه می‌کند.

آیا هیچ یک از داروهای چشمی برای گربه عوارض جانبی دارد؟

گربه گاهی اوقات به داروهای چشمی حساس می‌شود. اگر به نظر می‌رسد گربه شما بعد از استفاده از دارو درد بیشتری دارد، آن را قطع کرده و با دامپزشک خود تماس بگیرید.

گربه مبتلا به زخم قرنیه معمولاً ناراحتی چشمی قابل توجهی دارد، بنابراین پلک‌ها را محکم بسته نگه می‌دارد. آتروپین درد را تسکین می‌دهد اما مردمک را به طور گسترده‌ای گشاد می‌کند. این به این معنی است که گربه به نور در آن چشم بسیار حساس است و ممکن است در هنگام قرار گرفتن در معرض نور شدید چشم را محکم بسته نگه دارد. گشاد شدن مردمک چشم‌ها ممکن است چند روز پس از قطع دارو ادامه داشته باشد.

چگونه بفهمم که درمان زخم قرنیه گربه‌ام کامل شده است؟

بهترین راه برای تشخیص بهبود قرنیه، تکرار تست رنگ آمیزی با فلورسین است. این آزمایش بسته به شدت بیماری و پیشرفت بهبودی در فواصل زمانی بین یک تا هفت روز توسط دامپزشک انجام می‌شود. هرگز به تنهایی درمان را قطع نکنید.

جمع‌بندی

در این مقاله دریافتیم که زخم های چشمی و آسیب‌های به قرنیه تا چه حد در گربه‌های خانگی شایع است و این موضوع تا چه کقدار می‌تواند خطرناک باشد و بینایی گربه ما را تحت تاثیر قرار دهد.

پس در صورتی که هرگونه آسیب چشمی در چشم گربه خود دیدید از جمله ترشحات چشمی، مالیدن چشم و بستن آن و یا حتی کدورت و خونریزی در سطح چشم، سریعاً به دامپزشکتان اطلاع دهید تا درمان در سریع‌تر زمان ممکن شروع شود. در ضمن از هیچ دارویی به‌صورت خودسرانه و بدون مشورت با دامپزشک برای گربه خانگیتان استفاده نکنید.

در آخر در صورت وجود هرگونه سؤال از بخش دامپزشک آنلاین و یا مشاوره تلفنی دامپزشکی با کارشناسان آی پت در ارتباط باشید.